Àäâîêàò Äîêîâñêà: Â óïðàâëåíèåòî äîìèíèðà ïîëèöåéñêîòî ìèñëåíå*

 íà÷àëîòî íà ìàíäàòà íà òîâà ïðàâèòåëñòâî àäâîêàòèòå áÿõà îáÿâåíè åäâà ëè íå çà âèíîâíèöè çà íåñïðàâÿíåòî ñ ïðåñòúïíîñòòà. Äàæå ÷àñò îò ïðîìåíèòå â ÍÏÊ îò ìèíàëàòà ïðîëåò áÿõà ëàíñèðàíè êàòî çàêîíîâîòî ñðåäñòâî, êîåòî ùå ïîïðå÷è íà àäâîêàòèòå äà îòëàãàò è øèêàíèðàò äåëà.

Ïîñëåäâàõà ñêàíäàëèòå ñ îñêúäíèÿ áþäæåò çà ïðàâíàòà ïîìîù, îòêàçà íà íÿêîè êîëåãèè â ñòðàíàòà äà ïðåäîñòàâÿò ñëóæåáíè çàùèòíèöè, îñòðè äåêëàðàöèè íà Âèñøèÿ àäâîêàòñêè ñúâåò äî èçïúëíèòåëíàòà è çàêîíîäàòåëíàòà âëàñò. Çàòîâà ïúðâèÿò ìè âúïðîñ êúì Äàíèåëà Äîêîâñêà å çà îòíîøåíèÿòà ìåæäó àäâîêàòóðàòà è âëàñòèòå.

Èìà ëè êîíôëèêò ìåæäó óïðàâëÿâàùèòå è àäâîêàòóðàòà? Ìîæå ëè àäâîêàòúò äà ïðå÷è íà ïðàâîðàçäàâàíåòî èëè, êàêòî åäèí âàø êîëåãà ôîðìóëèðà âúïðîñà: îíåâèíÿâàíåòî íåùî ïî-ðàçëè÷íî ëè å îò ïðàâîñúäèåòî?

Ïðåç ïîñëåäíèòå 20 ãîäèíè âñè÷êè óïðàâëÿâàùè ñà íåäîâîëíè îò àäâîêàòóðàòà. Êîëêîòî óïðàâëÿâàùèòå ñà ïî-íåñïîñîáíè äà ñå ñïðàâÿò ñ ïðåñòúïíîñòòà, òîëêîâà ïîâå÷å íåäîâîëñòâàò. Òîâà å ðàçáèðàåìî.

Ñåãà â óïðàâëåíèåòî íà äúðæàâàòà äîìèíèðà ïîëèöåéñêîòî ìèñëåíå è íà àäâîêàòèòå ñå ãëåäà êàòî íà âðàãîâå íà ïîëèöèÿòà è ïðîêóðàòóðàòà. Íóæíà å äåìîêðàòè÷íà êóëòóðà, çà äà ñå ðàçáåðå, ÷å çàùèòàòà íà ãðàæäàíèòå å êîíñòèòóöèîííà äåéíîñò, à ñëåäîâàòåëíî íå ìîæå äà áúäå ïðå÷êà â áîðáàòà ñ ïðåñòúïíîñòòà.

Ïðîòèâíîòî îçíà÷àâà, ÷å ñàìàòà Êîíñòèòóöèÿ ïðå÷è íà ïîëèöèÿòà è ïðîêóðàòóðàòà.

Âñúùíîñò òàêàâà ïîñòàíîâêà äîðè íÿìà äà ìå èçíåíàäà, çàùîòî è äâåòå èíñòèòóöèè ïîñòîÿííî òâúðäÿò, ÷å çàêîíúò èì ïðå÷è. Äåñåòêèòå èçìåíåíèÿ íà Íàêàçàòåëíèÿ êîäåêñ (ÍÊ) è íà Íàêàçàòåëíîïðîöåñóàëíèÿ êîäåêñ (ÍÏÊ) ñà èçðàç íà òåçè âèäåíèÿ. Çàêîíîäàòåëñòâîòî ñå ïðîìåíÿ ïîñòîÿííî, çà äà îáñëóæâà âåäîìñòâåíèòå èíòåðåñè íà ïîëèöèÿòà è ïðîêóðàòóðàòà.

Çàòîâà è íàêàçàòåëíèÿò ïðîöåñ ñòàâà âñå ïî-áàâåí è íàñî÷åí ñðåùó ïðàâàòà íà ãðàæäàíèòå. Çàòîâà è Ñúäúò ïî ïðàâàòà íà ÷îâåêà â Ñòðàñáóðã ïîñòîÿííî ïîñòàíîâÿâà ðåøåíèÿ ñðåùó Áúëãàðèÿ - çà ìóäíî ïðàâîñúäèå (îñíîâíî â äîñúäåáíîòî ïðîèçâîäñòâî) è çà íàêúðíÿâàíå íà çàùèòåíè îò Êîíâåíöèÿòà ïðàâà. 

Èäåÿòà, ÷å àäâîêàòèòå ïðå÷àò íà ïðîòèâîäåéñòâèåòî ñðåùó ïðåñòúïíîñòòà, å íå ñàìî ÷óæäà íà äåìîêðàòè÷íàòà äúðæàâíîñò, íî è íåëåïà. Äîñúäåáíîòî ïðîèçâîäñòâî å îðãàíèçèðàíî òàêà, ÷å çàùèòíèêúò èìà â íåãî ìèíèìàëíî ó÷àñòèå. Ðàçñëåäâàùèòå îðãàíè ðàáîòÿò çà ïðîêóðîðà è ïîä íåãîâî ðúêîâîäñòâî.

Êîãàòî íà ìåñòîïðåñòúïëåíèåòî ñå èçâúðøâàò ïúðâîíà÷àëíèòå äåéñòâèÿ ïî ðàçñëåäâàíåòî, èçîáùî íå ó÷àñòâà àäâîêàò. Êàêâî ïðå÷è íà ïîëèöèÿòà äà ñè ñúáåðå äîêàçàòåëñòâàòà? Òúêìî íåêîìïåòåíòíîòî ñúáèðàíå íà äîêàçàòåëñòâàòà ñëåä èçâúðøâàíå íà ïðåñòúïëåíèåòî å íàé-ãîëåìèÿò ïðîáëåì íà ðàçñëåäâàùèòå. È ñ êàêâî èì ïîìàãàò çàâèøåíèòå íàêàçàíèÿ, ùîì íå ìîãàò äà ðàçêðèÿò êîé å èçâúðøèë ïðåñòúïëåíèåòî?  

Âúâ âñè÷êè ñëó÷àè àäâîêàòóðàòà å ñåðèîçíà ïðå÷êà çà óïðàâëÿâàùèòå ïî ïîðú÷êîâèòå äåëà.
 
Êîè äåëà ñà ïîðú÷êîâè?

Äåëàòà, êîèòî óïðàâëÿâàùèòå èñêàò äà ñïå÷åëÿò íà âñÿêà öåíà. Íî ïîðú÷êîâèòå äåëà ñà âèíàãè ðèñêîâè çà âëàñòòà, çàùîòî ñà îáðàçóâàíè áåç çàêîíîâî îñíîâàíèå, à òîâà íàëàãà ìîíòèðàíå íà äîêàçàòåëñòâà - "ùàòíè" ñâèäåòåëè, çàâèñèìè îò ïîëèöèÿòà, òàéíè äîêàçàòåëñòâà, êîèòî èìàò åäèí è ñúùè èçòî÷íèê, àíîíèìíè ñâèäåòåëè, ÷èèòî ñâåäåíèÿ ñå ïîòâúðæäàâàò îò òåõíè "ÿâíè" ïîêàçàíèÿ è ò. í.

 õîäà íà ïóáëè÷íèÿ ïðîöåñ, êîãàòî çàùèòàòà èìà âúçìîæíîñò çà àêòèâíîñò è äåëîòî ñå ðàçãëåæäà îò íåçàâèñèì ñúä, òåçè "äîêàçàòåëñòâà" åäíî ïî åäíî çàïî÷âàò äà ðóõâàò, çàùîòî ñà èçìèñëåíè.

Çàòîâà ñå ñúçäàäå è ïàðàëåëíàòà ñúäåáíà ñòðóêòóðà, íàðå÷åíà "Ñïåöèàëèçèðàí íàêàçàòåëåí ñúä" - çàùîòî óïðàâëÿâàùèòå íå õàðåñâàò äåéñòâàùèòå ñúäèëèùà, òå ïðîÿâÿâàò íåçàâèñèìîñò è íå âèíàãè ñå ñúîáðàçÿâàò ñ òÿõ. Ïîâå÷åòî ñúäèè íàèñòèíà ñà êîìïåòåíòíè, äîáðîñúâåñòíè è èñêàò äà èçïúëíÿâàò çàêîíîâàòà ñè ôóíêöèÿ íà àðáèòðè.

Ïîðú÷êîâèòå äåëà ñà îñîáåíî îïàñåí ôåíîìåí, çàùîòî â òÿõ íàêàçàòåëíîòî ïðåñëåäâàíå íÿìà íèùî îáùî ñúñ çàêîííîñòòà. Îò ñúäà ñå èçèñêâà âèñîê ïðîôåñèîíàëèçúì, çà äà îòõâúðëè ìîíòèðàíèòå äîêàçàòåëñòâà, è êóðàæ, çà äà íå ñå ïîääàäå íà íàòèñêà. Íàòèñê, êîéòî óïðàâëÿâàùèòå óïðàæíÿâàò ÷ðåç ïóáëè÷íè èçÿâëåíèÿ è ïî âñÿêàêúâ äðóã íà÷èí.

Îçëîáëåíèåòî ñðåùó àäâîêàòèòå ñòàâà îñîáåíî ñèëíî, êîãàòî óñïåÿò äà ïðåîäîëåÿò íàòèñêà âúðõó ñúäà ïî ïîðú÷êîâèòå äåëà. Çà ñúæàëåíèå ãîëÿìà ÷àñò îò òåçè äåëà Âèñøèÿò ñúäåáåí ñúâåò (ÂÑÑ) îáÿâè çà "çíàêîâè". Ïî òÿõ ïîëèöèÿòà è ïðîêóðàòóðàòà øóìíî ñúçäàâàò îáùåñòâåíè î÷àêâàíèÿ çà îñúäèòåëíè ïðèñúäè, à âïîñëåäñòâèå "âèíàòà" çà ïðîâàëà ñå ïðèïèñâà íà ñúäà.

Äèñêðåäèòèðàíåòî íà ñúäà ñå ïðåâúðíà â îôèöèàëíà ïîëèòèêà.  Áúëãàðèÿ ïîñòîÿííî ñå âíóøàâà íà õîðàòà, ÷å åôåêòèâíîòî ïðàâîñúäèå îçíà÷àâà ïîñòàíîâÿâàíå íà îñúäèòåëíè ïðèñúäè. À åôåêòèâíîòî ïðàâîñúäèå, êàêòî çíàåòå, îçíà÷àâà ïîñòàíîâÿâàíå íà ñïðàâåäëèâè ñúäåáíè àêòîâå.

Òîâà íÿêîè óïðàâíèöè ðàçáèðàò åäâà ñëåä êàòî ñòàíàò æåðòâà íà ïîðú÷êîâî íàêàçàòåëíî ïðåñëåäâàíå. Òîãàâà îáèêíîâåíî íè ïèòàò: "À ñúäúò ùå áúäå ëè íåçàâèñèì?"       

Çà ñúæàëåíèå â íÿêîè ñëó÷àè ìåäèèòå èãðàÿò îáñëóæâàùà ðîëÿ ïî ïîðú÷êîâèòå äåëà. Ïðåäè íÿêîëêî äíè åäèí òèðàæåí âåñòíèê íà öÿëà ñòðàíèöà îáÿñíÿâàøå êàê N-ñêèÿò ñâèäåòåëÿò å èçëúãàë ñúäà, êàê óáåäèòåëíî å ðàçêàçàë èñòèíàòà íà äîñúäåáíîòî ïðîèçâîäñòâî.

Ìàòåðèàëúò íå áåøå ïîäïèñàí, íî çà ñìåòêà íà òîâà èçîáèëñòâàøå ñ ôðàçè îò òèïà: "ïî äàííè íà ïðîêóðàòóðàòà", "ïî äàííè íà âèñîêîïîñòàâåíè ñëóæèòåëè îò ÌÂÐ", "ïî äàííè íà ïîëèöèÿòà".

Òàêà ó õîðàòà ñå ñúçäàâà óáåæäåíèåòî, ÷å ñúäúò íå áèâà äà âÿðâà íà îíîâà, êîåòî ñå ãîâîðè ïðåä íåãî, ÷å å èñòèíà ñàìî îíîâà, êîåòî å êàçàíî òàéíî ïðåä ïîëèöàÿ èëè ïðåä ïðîêóðîðà.

(Öÿëîòî èíòåðâþ - â ñïèñàíèå "Ïðàâåí ñâÿò")

*Çàãëàâèåòî å íà Webcafe.bg. Îðèãèíàëíîòî å: Äèñêðåäèòèðàíåòî íà ñúäà ñòàíà îôèöèàëíà ïîëèòèêà.