Òðàäèöèèòå íà Èâàíîâäåí - îò ãîñòóâàíå íà êóìîâåòå äî ïîáðàòèìÿâàíå

Íà 7 ÿíóàðè Ïðàâîñëàâíàòà öúðêâà ïî÷èòà ïàìåòòà íà Ñâåòè Éîàí Êðúñòèòåë. Ñâåòåöúò ñå ïî÷èòà êàòî ïîêðîâèòåë íà êóìñòâîòî è ïîáðàòèìñòâîòî.

Ïðåç 2017 ã. íà Èâàíîâäåí íàä 363 000 áúëãàðè ïðàçíóâàò ñâîÿ èìåí äåí.

"Èâàí" è "Èâàíêà" ñà íà âòîðî ìÿñòî ñðåä íàé-ðàçïðîñòðàíåíèòå èìåíà â ñòðàíàòà. Íàä 154 000 áúëãàðè íîñÿò èìåòî "Èâàí", à æåíñêàòà ìó ôîðìà ñå ñðåùà ïðè 58 000 áúëãàðêè.

Ñúùåâðåìåííî èìåòî "Èâàí" ïðîäúëæàâà äà å â òîï 10 íà íàé-ïðåäïî÷èòàíèòå èìåíà çà íîâîðîäåíè. Ïðåç 2017 ã. òî ñå íàðåæäà íà 5-òî ìÿñòî, ïîêàçâàò äàííèòå íà Íàöèîíàëíèÿ ñòàòèñòè÷åñêè èíñòèòóò (ÍÑÈ). Ïðè ìîìè÷åòàòà "Éîàíà" å íà 10-òî ìÿñòî ñðåä ïðåäïî÷èòàíèòå îò ðîäèòåëèòå èìåíà.

Ñïèñúêúò ñ ïðàçíóâàùèòå íà äíåøíèÿ ïðàçíèê å ãîëÿì è âêëþ÷âà íîñåùèòå èìåíàòà Èâàí, Èâî, Éîàí, Éîàíà, Éîàííà,Èâàíêà, Èâàíà, Èâàíèíà, Èâîí, Êàëîÿí, Êàëîÿíà, Èâèàíà, Âàíèíà, Âàíüî, Âàíÿ, Éîâî, Éîâêî, Éîâ÷î, Éîâêà, Éîâåëèíà, Éîòî, Éîíêî, Éîíêà, Æàí, Æàíà, Èâàéëà, Èâåò, Èâåòà, Èâåëèí, Èâåëèíà, Èâàéëî, Æàíåò, Èíà, Èíêà, Èâà, Èâîíà, ßíè, ßíèñëàâ, ßíèñëàâà, ßíèìèðà, ßíå, ßíà, ßíêà, ßíêî, ßíèöà, ßíåòà, ßíèñà, ßíèí, ßíèíà, ßíèòà, ßíèìèð, ßíèê, ßíåê, ßíèêî, ßíèêà, ßíàêè, ßíî, ßíüî è ßí÷î.

Ëþáîïèòíè ñà îáè÷àèòå, ñâúðçàíè ñ Èâàíîâäåí. Òå ñà ñâúðçàíè ñ î÷èñòèòåëíàòà ñèëà íà îñâåòåíàòà íà ïðåäíèÿ äåí âîäà. Âå÷å å çàâúðøèë ïåðèîäúò íà "ìðúñíèòå" äíè. Âñåêè îáðúùà ïîãëåä íàïðåä - êúì äîáðîòî, çäðàâåòî, áåðåêåòà è ùàñòëèâèÿ æèâîò.

Îáðåäíîòî êúïàíå çà çäðàâå íà Éîðäàíîâäåí ïðîäúëæàâà è íà Èâàíîâäåí, êàòî íàâñÿêúäå îáðåäúò å ïîñâåòåí íà ìëàäîòî ñåìåéñòâî, ìèíàëî ïîä âåí÷èëî ïðåç ìèíàëàòà ãîäèíà.

Ñïàçâàíèòå íÿêîãà îáè÷àè ñà ïîâåëÿâàëè êóìúò, êîéòî å âåí÷àë äâîéêàòà èëè å êðúùàâàë íîâîðîäåíèòå, äà ïðèãîòâè äàðîâå è ñïåöèàëåí îáðåäåí õëÿá (îáêè÷åí ñúñ çàõàðîñàíè ÿáúëêè, ñóøåíè ïëîäîâå, áîñèëåê è ñòðúê÷åòà çäðàâåö), ñ êîéòî ñå ïîñðåùà ìëàäîòî ñåìåéñòâî.

Ìëàäèòå îòèâàò â äîìà íà êóìà, êàòî òå ñúùî íîñÿò äàðîâå - õëÿá, êðàâàé, âèíî, áàíèöà è ïå÷åíà êîêîøêà.

Òðàäèöèÿ å äà ñå ïîñåòÿò è èìåííèöèòå, êàòî â íÿêîè ðàéîíè èìà îáè÷àé òå äà áúäàò ðèòóàëíî êúïàíè â ðåêàòà.

Êîéòî íå èñêà äà áúäå ïîòîïåí âúâ âîäàòà, òðÿáâà äà ñå îòêóïè, íî âúïðåêè òîâà çàäúëæèòåëíî ãî ïðúñêàò ñ âîäà çà çäðàâå. Îñâåí èìåííèöèòå, íà òîçè äåí åðãåíèòå êúïÿò ìîìèòå, êúïÿò ñå è ìëàäèòå ìúæå.  Þãîçàïàäíà Áúëãàðèÿ êúïÿò ìëàäîæåíêèòå è ìàëêèòå ìîìè÷åíöà íà âúçðàñò äî 1 ãîäèíà.

Äðóã îáè÷àé íà Èâàíîâäåí, íàé-âå÷å â òðàêèéñêèòå çåìè, å ñâúðçàí ñ ïîáðàòèìÿâàíåòî.

Èëè íà 7 ÿíóàðè èëè ìàëêî ïî-êúñíî - íà Áàáèíäåí èëè Àòàíàñîâäåí, ñå ïðåäïðèåìàò îáðåäèòå çà ïîáðàòèìÿâàíå íà ìîìöèòå, ò.íàð. "õâàùàíå íà àðúòëèöè". Àêî òðèìà ïðèÿòåëè èñêàò äà ñòàíàò ïîáðàòèìè, â òîçè äåí òå ïîñëåäîâàòåëíî ñå ñúáèðàò â äîìà íà âñåêè îò òÿõ. Çàïî÷âà ñå îò äîìà íà íàé-âúçðàñòíèÿ.

Ìàéêàòà íà äîìàêèíà ïîñðåùà ãðóïàòà, áëàãîñëîâÿâà ãè è ãè çàêè÷âà ñ ïî åäíà êèòêà îò áðúøëÿí è ÷èìøèð, êàòî íà âñÿêà êèòêà å âúðçàíà çëàòíà ïàðè÷êà ñ ÷åðâåí êîíåö. Ðèòóàëúò ñå ïîâòàðÿ â äîìà íà âñåêè ìîìúê.

Îáðåäúò íà ïîáðàòèìÿâàíå å çíà÷èòåëíî ïî-ðàçãúðíàò â ßìáîëñêî. Òàì ìîìöèòå èëè æåíåíèòå ìúæå, êîèòî ùå ñòàíàò àðúòëèöè, ñòúïâàò ñèìâîëè÷íî ñ äåñíèÿ êðàê åäíîâðåìåííî âúðõó æèâè âúãëåíè. Ñëåä òîâà ñè ðàçäàâàò ñïåöèàëíè îáðåäíè õëÿáîâå è îòïèâàò ïîñëåäîâàòåëíî îò ïàíèöà ñ ÷åðâåíî âèíî.

 Ðîäîïñêàòà îáëàñò íà äíåøíèÿ ïðàçíèê ñãîäåíèòå åðãåíè îòèâàò òúðæåñòâåíî íà ãîñòè çàåäíî ñ ðîäèòåëèòå ñè è ñâîè ðîäíèíè â äîìà íà ñâîèòå ãîäåíèöè. Ïðåäâèäåíî å áîãàòî óãîùåíèå, íî åäâà ñëåä êàòî áúäåùàòà ñâåêúðâà óìèå ëèöåòî íà äåâîéêàòà è ÿ çàêè÷è ñ êèòêà è çëàòíà ïàðè÷êà.

Íà Èâàíîâäåí çàâúðøâà è öèêúëúò îò îáðåäè, ñâúðçàí ñ êîëåäóâàíåòî.

Êîëåäàðèòå âîäÿò ñâîÿ âîäà÷ è ãî êúïÿò ðèòóàëíî. Ñëåä òîâà òîé ïðèãîòâÿ òðàïåçà çà êîëåäàðèòå ó äîìà ñè. Òàì çà ïîñëåäíî ñå ïåÿò êîëåäàðñêè ïåñíè. Ñëåä òîâà òàêèâà ìîãàò äà áúäàò èçïúëíåíè ÷àê íà ñëåäâàùîòî êîëåäóâàíå ïðåç èäíàòà ãîäèíà.

Âàæåí àñïåêò îò òðàäèöèèòå, ñâúðçàíè ñ Èâàíîâäåí, å ïîÿâàòà â ðàííî óòðî íà ìàñêèðàíè è ïðåäðåøåíè ìúæå ñ ìàñêè (êóêåðè), êîèòî ïðåìèíàâàò îò äîì íà äîì. Êóêåðñêèòå èãðè è ðèòóàëè ñà èíäèâèäóàëíè çà âñåêè ðàéîí. Âñå ïàê êàòî öÿëî öåëòà èì å äà ïðîãîíÿò çëèòå ñèëè è äà äà äîíåñàò çäðàâå è áåðåêåò çà ïðåäñòîÿùàòà ãîäèíà.